![](/media/lib/546/n-xiongnu1-ba2d34e01cd9d92f9fb0738c6e6293fd.png)
W wieloetnicznym imperium Xiongnu kobiety miały wielką władzę
18 kwietnia 2023, 11:23Na 1500 lat przed Czyngis-chanem, który zapoczątkował budowę największego lądowego imperium w historii ludzkości, mongolscy nomadzi stworzyli swoje pierwsze imperium. Konfederacja Xiongnu powstała w III wieku p.n.e. i przez kilka wieków dominowała na stepach Azji Wschodniej, rzucając wyzwanie imperialnym Chinom i skłaniając je do rozbudowy Wielkiego Muru. Konfederacja Xiongnu była państwem wieloetnicznym o wysokim zróżnicowaniu genetycznym nawet wśród elity rządzącej.
![](/media/lib/545/n-czarnadziurau-ef81aa8ee95d3f10c6850c5b6e2a551c.jpg)
Przez kosmos pędzi gigantyczna czarna dziura i ciągnie za sobą ogon z gwiazd
8 kwietnia 2023, 07:58Supermasywna czarna dziura, pędząca z prędkością 1 650 000 kilometrów na godzinę, przemieszcza się przez przestrzeń międzygalaktyczną, ciągnąc za sobą gigantyczny ogon gwiazd i materii gwiazdotwórczej. Niezwykły, jedyny taki znany nam obiekt, zauważył przypadkiem Teleskop Kosmiczny Hubble'a.
![](/media/lib/544/n-obraz-lego-1ec9da11e0054e9236cc92d2ee988ed7.jpg)
Interpretacja „Lilii wodnych” z klocków Lego. Wystawa artysty i aktywisty Aia Weiweia w Londynie
28 marca 2023, 11:46Od 7 kwietnia w galerii Design Museum w Londynie będzie można oglądać monumentalne dzieło chińskiego artysty i aktywisty Aia Weiweia pt. „Water Lilies #1”. Nawiązuje ono do tryptyku „Lilie wodne” Claude'a Moneta z 1914-26 r. Weiwei wykonał je z ok. 650 tys. klocków Lego w 22 żywych barwach. Piętnastometrowa kompozycja, stanowiąca centralną część wystawy „Ai Weiwei: Making Sense”, zajmie całą długość jednej ze ścian.
![](/media/lib/380/n-operacja-4d3dfe8e74688052763923f11aaad371.jpg)
Zabrze: 2. na świecie przeszczep płuc u chorego z zespołem Mounier-Kuhna. Powstanie artykuł-przewodnik, jak wykonywać taki zabieg
24 marca 2023, 11:35Specjaliści ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu przeprowadzili 2. na świecie transplantację płuc u pacjenta z zespołem Mounier-Kuhna (tracheobronchomegalią). Jak podkreślono w komunikacie placówki, to rzadka choroba genetyczna, powodująca uszkodzenie tchawicy i oskrzeli głównych. Do tej pory opisano około 300 przypadków, [a] na świecie żyje około 125 osób, u których zdiagnozowano [tę] chorobę.
![](/media/lib/543/n-winnicalidla-4600542f3a0c16552531bf3551ebd9e4.jpg)
Tequila – 5 najważniejszych faktów
24 marca 2023, 08:27Tequila w pełni zasłużyła na miano trunku przebojowego. Jednak chociaż kojarzy nam się z meksykańskim temperamentem i kolorytem, przednią zabawą i radością życia, nadal skrywa przed nami wiele tajemnic. Nie bez znaczenia jest odległość geograficzna – powstaje przecież tak daleko, za oceanem! Nie możemy przyjrzeć się jej produkcji tak dokładnie, jak powstawaniu rodzimej wódki, czy też whisky w nie tak znowu odległych destylarniach Szkocji i Irlandii. O tequili warto jednak, skoro coraz częściej gości na naszych stołach, dowiedzieć się więcej – stąd nasz dzisiejszy tekst!
![](/media/lib/541/n-2023dw-9b55f6d0e7111df0a7ccd8579476dac9.jpg)
Nowo odkryta asteroida może – z niewielkim prawdopodobieństwem – uderzyć w Ziemię za 20 lat
10 marca 2023, 11:09Na oficjalnym Twitterze należącego do NASA Biura Koordynacji Obrony Planetarnej (Planetary Defense Coordination Office) pojawiła się informacja o odkryciu niewielkiej, 50-metrowej asteroidy, która z prawdopodobieństwem ok. 1:600 może uderzyć w Ziemię w roku 2046. To niewielkie ryzyko, ale wciąż znacznie większe niż przeciętne dla obserwowanych obecnie asteroid.
![](/media/lib/541/n-sgra-4a1df0ba43fefcc3ecc9c52d9105587d.jpg)
Obiekt X7 w pobliżu centralnej czarnej dziury Drogi Mlecznej to pozostałość po zderzeniu gwiazd?
6 marca 2023, 09:35Od 20 lat naukowcy obserwują w pobliżu Sagittariusa A* – centralnej czarnej dziury Drogi Mlecznej – tajemniczy szybko ewoluujący obiekt X7. Specjaliści zastanawiali się, czym on jest. Czy został wyciągnięty z większej pobliskiej struktury, czy jego niezwykły kształt to skutek oddziaływania wiatrów gwiazdowych, a może ukształtował go strumień cząstek z czarnej dziury? X7 ma masę 50-krotnie większa od masy Ziemi, a pełen obieg wokół czarnej dziury zajmie mu 170 lat.
![](/media/lib/540/n-finwal-11bf563ee5434dd1d07688d46c2f2907.jpg)
Zaobserwowano olbrzymią grupę wielorybów. Wnioski z obserwacji wcale nie są optymistyczne
27 lutego 2023, 17:51Przed rokiem na Oceanie Południowym naukowcy zaobserwowali grupę około 1000 płetwali zwyczajnych polujących na kryl. O ile powolne odradzanie się gatunku niemal wytępionego przez człowieka może cieszyć, to wnioski, jakie we właśnie opublikowanym artykule wyciągnęli prowadzący obserwację naukowcy z Universytetu Stanforda i Lindblad Expeditions, są dalekie od optymizmu. Pomiędzy wielorybami pływały bowiem cztery trawlery, wyciągające z wody olbrzymie ilości kryla.
![](/media/lib/539/n-wodar3-7c8d422bc8888030098c56723ff26c82.jpg)
Różowa woda u wybrzeży Kalifornii. Naukowcy prowadzą unikatowe badania
23 lutego 2023, 09:05Spacerowicze odwiedzający jedną z plaż w San Diego mogli ostatnio oglądać... różową wodę. Niezwykły widok nie był jednak niczym groźnym ani niepokojący. Woda została celowo zabarwiona na różowo przez naukowców, którzy badają, w jaki sposób wody rzek mieszają się z wodami oceanów.
![](/media/lib/539/n-girsu-0e309b0c97a7b33ecfab2a12d340e1a8.jpg)
Niezwykłe odkrycia w Iraku: sumeryjski pałac i świątynia poszukiwana od 140 lat
20 lutego 2023, 15:54Na irackim stanowisku Tello znaleziono sumeryjski pałac sprzed co najmniej 4500 lat. Tello to współczesna nazwa Girsu, jednego z najstarszych znanych nam miast. Zostało założone w okresie Ubajd (VI–IV tysiąclecie p.n.e.) i było zamieszkiwane – z przerwami – do czasów Partów, w III wieku n.e. Należało do królestwa Lagasz, którego największy rozkwit nastąpił pod rządami Gudei (II poł. XXII wieku p.n.e.).